Overdenking

‘Hij deed wat goed is in de ogen van de HEER’ – ‘Hij deed wat slecht is in de ogen van de HEER’ 

(beoordeling van de koningen van Israël, overal in de Bijbelboeken een en 2 Koningen) 

Bij ons thuis lezen we aan tafel na de maaltijd momenteel uit de Bijbelboeken van de koningen. Na een tijdje vallen je dan bepaalde patronen op. Van een koning wordt genoemd door oud hij was toen hij ging regeren, hoe lang hij regeerde, en ook wordt zijn koningschap altijd beoordeeld met een vaste formule. Hij ‘deed wat goed is in de ogen van de Heer’ of juist ‘wat slecht is’. Bij die beoordeling gaat het erom of een koning zich hield aan Gods wet en verbond.  

Opvallend is dat de beoordeling van een koning in de Bijbel heel anders is dan de beoordeling met de ogen van de wereldse geschiedschrijving. Koning Omri bijvoorbeeld moet er een heel succesvolle koning zijn geweest, die de macht van Israël uitbreidde. Hetzelfde geldt voor koning Jerobeam II, die meer dan 40 jaar regeerde en de economie liet bloeien. Toch beoordeelt de bijbel hen beide als slechte koningen, omdat ze niet trouw waren aan de Heer. Andersom zijn de koningen die door de Bijbel het meest geprezen worden, soms nauwelijks meer dan voetnoten in de algemene geschiedenisboeken.  

Hier is allereerst van te leren dat aards succes nog iets anders is dan zegen. Trouw met God leven is niet een automatische sleutel tot succes, en Gods geboden negeren betekent niet dat het meteen slecht gaat. Wij zouden misschien graag zien dat het wel direct zo werkte– het zou de wereld zoveel overzichtelijker maken. Het zou ook mensenlevens en ons eigen leven begrijpelijker maken. De dichter van psalm 73 klaagde al: ‘ik dien de HEER en heb het moeilijk, terwijl mensen die van God los zijn, de grootste voorspoed hebben!’ 

Toch is uit de Koningenboeken nog meer te leren. Breken met God leidt niet meteen tot ellende. Sterker nog, het lijkt in eerste instantie alleen maar beter te gaan. Maar… op de langere termijn is het funest. Uiteindelijk werd Israël zelfs in ballingschap weggevoerd. 

Zou het zo nu ook niet kunnen werken? Nederland en Europa is steeds meer geseculariseerd sinds de Tweede Wereldoorlog, maar dat leek geen negatieve gevolgen te hebben. De welvaart nam alleen maar toe. Maar zijn we inmiddels misschien in het stadium beland dat de negatieve gevolgen zichtbaar worden? Verharding in politiek en maatschappij, doorgeslagen individu-alisme… Ik denk dat het groot worden van geschreeuw en extreme standpunten hier echt mee te maken heeft. Voorheen waren veel mensen nog wel gevormd door christelijke waarden, al hadden ze zelf afstand genomen van het geloof. Maar intussen zijn we een tijd verder en is dat effect weg. Moeten we nu misschien gaan ervaren hoe de keuze voor een maatschappij zonder God echt uitpakt?  

Wil je de gevolgen van de keuze voor of tegen God zien, dan moet je naar de lange termijn kijken. Voor een land, maar ook voor een individueel mens. Met egoïsme kun je het op aarde ver schoppen. Maar in volgende generaties werkt het funest door. En uiteindelijk komt ieder mens voor God te staan om zich te verantwoorden. Dat is werkelijk een langetermijnperspectief: de eeuwigheid. Alleen wie hier leeft met God, die heeft dan toekomst! 

Doen ‘wat goed is in de ogen van de Heer’, zeggen de Koningenboeken. Dat klinkt haast alsof je zo je eigen redding bewerkt. Maar zo is het natuurlijk niet. Achter elke daad ligt een innerlijke instelling. Leef je met God, verbonden aan Hem door geloof in Jezus? Dát geeft de doorslag. Geen onmiddellijk succes, maar eeuwige zegen.  

Ds. Adriaan Molenaar