Het Hooglied
Dagelijks lees ik het Hooglied, elke dag een vers verder en dat doe ik dan in het Hebreeuws.
Zo wil ik ook allerlei andere Biibelboeken in mijn persoonlijke Bijbellezing gaan benaderen. Want wat weten we nu eigenlijk over Nahum en over de brief aan Titus, om zo maar eens twee onbekende Bijbelboeken te noemen. Bijna altijd komt in de kerkdienst een bekende tekst uit de evangeliën of uit Genesis of Exodus aan de orde. Of van de andere 60 Bijbelboeken een paar toppers, zoals 1 Corinthe 13 : 13 (de liefde).
Op de middelbare school waar ik 36 jaren les gaf, stelde ik de leerlingen van havo-5 wel eens voor de volgende zes zinnen en ik stelde de vraag erbij. Staan deze zes zinnen ja/nee in de bijbel? Misschien een idee voor de lezer van deze meditatie om dat ook eens te doen. Alleen de lezer van dit artikel is in het voordeel vergeleken bij mijn argeloze havo-5 leerlingen. Want u die dit leest, weet dat ik het over het Hooglied wil hebben. En dat wisten die leerlingen van HAVO-5 toen niet.
Daar komen de zes zinnen dan:
- Probeer u ook eens (voordat u verder leest) heel neutraal tegenover deze zes zinnen op te stellen en geef eens aan of ze wel of niet in de bijbel staan. En lees dan pas verder.
- Wat u niet wil, dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.
- Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar eeuwig leven hebbe.
- Uw beide borsten zijn als tweelingjongen van gazellen, die te midden van de leliën weiden. Uit liefde is de kosmos geboren, in liefde schrijdt zij voort, tot liefde zal zij wederkeren
- De barmhartige Erbarmer, de Heerser op de dag des Gerichts. U dienen wij en U vragen wij om bijstand. Leid ons langs het rechtgebaande pad, het pad dergenen, wie Gij uw weldaden schenkt, over wie geen toorn is en die niet dwalen. Amen
- Uw ranke gestalte is als een palm, en uw borsten zijn als dadeltrossen.
Wel bij zin 3 en 6 is de grote meerderheid van de havo-5 leerlingen ervan overtuigd dat deze zinnen niet in de bijbel staan. Dat kan toch niet.
Er zijn drie manieren waarop we dit Bijbelboek kunnen lezen. Er zijn uitleggers die er een oorspronkelijk liefdeslied in zien waarin een jongen en een meisje gepassioneerd elkaars schoonheid bezingen. En de beelden zijn zo gedurfd dat deze visie maar moeilijk te weerleggen is. En vervolgens is het bij die eerste manier de vraag is het de liefde tussen de bruid en Salomo? Of is het zo dat het meisje in de harem van Salomo zo in de knel zit dat ze hevig verlangt naar die herdersjongen op wie ze verliefd is? Zelf lees ik het Hooglied op die laatste manier.
Er is een tweede manier. Er zijn uitleggers die er heel spiritueel mee omgaan. De bruid is de gemeente en de bruidegom is God. En alles wat bezongen wordt, wordt onmiddellijk vertaald naar de omgang van God en zijn volk (Israël en/of kerk). En de lichamelijkheid wordt helemaal uit het oog verloren. Deze uitleg noemen we allegorese. Dat is een uitleg waarbij de oorspronkelijke betekenis er niet toe doet, maar elk detail vergeestelijkt wordt.
Daartussenin vinden we nog een derde benadering en dat is de benadering waarvoor ik kies als ik het Hooglied lees of erover preek. Die uitleg ziet in het boek een gelijkenis. Bij deze keuze is van belang dat de beschreven werkelijkheid ertoe doet. Deze benadering honoreert de lichamelijkheid en de passie en de vreugde over het lichaam en het aardse en de seksualiteit. Die mogen er zijn en die mogen als in een lofzang bezongen worden. En dat gebeurt hier in het sjier hassjieriem, dit lied der liederen, dit allermooiste lied. Maar als dit het enige was, dan zou de synagoge vroeger dit lied nooit in de canon hebben opgenomen. Maar deze gepassioneerde omgang van man en vrouw, van bruid en bruidegom mogen een beeld zijn van de liefde waarbij God en mens voor elkaar kiezen. Deze uitleg is geestelijk en tegelijk heel aards. Deze uitleg is aards en tegelijk heel geestelijk.
Dat we met elkaar vreugde mogen beleven in de kerk waar we dat prachtige boek met elkaar mogen lezen, de bijbel, die in een oneindige rijkdom aan beelden ons doet verheugen in die God, die ook de Schepper van de aardse vreugde is.
Ds. J. R. Lammers
VOOR U GELEZEN:
Het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent (Blaise Pascal)
Wilt u dat men veel goeds van u denkt? Praat er dan zelf niet over (Blaise Pascal)
Het dogma mag slapen in de kerk, als het maar wakker wordt wanneer het mis dreigt te gaan (Oepke Noordmans, Herschepping, blz. 24).
Hervormde Gemeente Beekbergen 