Op 19 juni heb ik als ouderling en afgevaardigde van de classis Veluwe voor het eerst een vergadering van de generale synode bijgewoond. In verband met corona kon de vergadering van de generale synode op 23 en 24 april 2020 niet doorgaan. Om toch nog bij elkaar te komen is gekozen voor een vergadering van één dag op 19 juni. En niet op de gebruikelijke wijze door elkaar te ontmoeten in Hydepark in Doorn. Maar nu op vier plaatsen in Nederland, die door beeldverbindingen met elkaar in contact stonden. Vanuit de classis Veluwe zijn er vijf ambtsdragers afgevaardigd naar de generale synode.
Zoals gebruikelijk overleggen die vooraf om meningen met elkaar te delen. Het betekent niet dat de meningen gelijk moeten zijn. Synodeleden doen hun werk zonder last of ruggenspraak. Zij besluiten op basis van de vraag: wat is goed voor de kerk als geheel? De agenda bestaat uit een groot aantal punten met veel bijlagen. Bij de voorbereiding kan gesteund worden op diverse adviesorganen van de Protestantse Kerk. In deze impressie beperk ik mij tot twee agendapunten: De visienota: Van U is de toekomst en het rapport Werkzaam Vermogen. Op de website van Protestantse Kerk en in o.m. dagbladen is ook informatie te vinden over het verloop van de vergadering van de generale synode en de besluitvorming.
Visienota Van U is de toekomst
De visienota, Van U is de toekomst, is een vervolg op de visienota, De hartslag van het leven, uit 2012. Een visienota is een theologische inhoudelijke plaatsbepaling. Waar sta je als kerk voor? Wat is de roeping van de kerk? Een visienota geeft richting aan het toekomstig werken en leven van de kerk. De nota is in concept in het vierde kwartaal 2019 op een vergadering van de classis Veluwe besproken. Opmerkingen zijn verwerkt in de visienota zoals die op de agenda stond. In een schets worden vijf onderstromen (Genade bevrijdt, Genade corrigeert, Genade volstaat, Genade motiveert, Genade ontspant) genoemd. In de kerk leven we van wat we van God ontvangen. Genade is de grondtoon. De ondertitel van de visienota luidt: Ontvankelijk en waakzaam leven van genade. Genade als grondtoon en de verwachting dat aan God de toekomst is. Er worden in de visienota vier thema’s genoemd: 1. Een gemeenschap van Woord en tafel. 2. Als kinderen van één Vader. 3. Van U is het Koninkrijk. 4. Midden in het leven
Vervolgens worden de vier thema’s toegelicht en zijn er per thema focuspunten opgenomen. Focuspunten die de komende jaren richting kunnen geven aan het beleid door de landelijke kerk en de plaatselijke gemeenten. De visienota wordt door de landelijke kerk gebruikt als een kader voor een nieuw vierjarig beleidsplan Dienstenorganisatie 2021-2024 van de Protestantse Kerk. Het nieuwe beleidsplan is de opvolger van het huidige Beleidsplan Dienstenorganisatie 2017-2020 van de Protestantse Kerk – Dicht bij het hart. Het nieuwe beleidsplan komt in de vergadering van de generale synode van november a.s. aan de orde.
Tijdens het overleg in de generale synode kwamen diverse lovende woorden over de visienota naar voren. Zoals bekend is de Protestantse Kerk divers. Maar we zijn wel: Eén in Christus. Een ander punt was: Wat kan de kerkenraad met de visienota? Het is soms niet zo gemakkelijk om kerkenraadsleden te interesseren voor beleidsnota’s en visienota’s van de landelijke kerk. Op de generale synode werd toegezegd dat er voor de gemeenten materiaal (filmpje, gesprekshandleiding) beschikbaar komt om de visienota dichter bij de leden van de kerkenraad en gemeenteleden te brengen. Verder werd nog gesproken over de coronacrisis die ook het hart van ons kerk-zijn raakt. Wat voor richting kan de landelijke kerk bieden? Op de website van de Protestantse Kerk (zoekwoord PKN corona) is al veel te vinden. Er komt geen specifieke paragraaf corona in de visienota. Maar onder de focuspunten (pag. 9) wordt wel opgemerkt dat de kerk zich vanuit haar eigen bronnen mengt in het publieke debat over thema’s als het kwetsbare leven, klimaat, migratie, zingeving, eenzaamheid en polarisatie.
Rapport Werkzaam Vermogen
Het rapport start met de opmerking dat het beheer van geld en goederen een geestelijke zaak is. Het beheer vraagt om zorgvuldigheid. De aanleiding om een rapport op te stellen (“een commissie van wijze mensen”) is te vinden in het beleidsplan Dienstenorganisatie 2017-2020 van de Protestantse Kerk – Dicht bij het hart (pag. 37). Regels rond de ANBI-status speelde ook een rol. De maatschappij vraagt steeds meer om goed bestuur. In het rapport Werkzaam Vermogen komen diverse mooie gedachten naar voren. We noemen het streven naar een meer integraal beleid tussen de colleges van kerkenraad, diakenen en kerkrentmeesters. Ook het meer aandacht geven aan een adequaat beleidsplan met een meerjarenbegroting van resultaat en vermogen is een waardevol streven.
In het rapport wordt indicatief een bedrag genoemd van één miljard euro dat mogelijk beschikbaar zou zijn als vrij beschikbaar vermogen. Tijdens de discussie in de generale synode kwamen diverse vragen naar voren. Is de onderbouwing van berekening van het vrij beschikbaar vermogen voldoende? Zijn gemeenten en diaconieën ook daadwerkelijk bereid om vrij beschikbaar vermogen met anderen te delen? Is een platform en adviesraad wel gewenst en noodzakelijk? Als leden van de classis Veluwe hebben we o.m. de volgende vragen ingebracht: Is het plan niet te ambitieus? Is het plan niet te bevoogdend? Samenvattend kunnen we stellen dat in het rapport mooie gedachten zijn te lezen om met elkaar samen te werken. Niet alleen financieel, maar ook: hoe we de komende jaren kerk willen zijn? Een proces van samenwerking moet groeien en ontstaan vanaf de basis en niet van bovenaf.
Diverse synodeleden, waaronder de leden van de classis Veluwe, hadden moeite met de vergaande voorstellen om een platform en adviesraad te vormen. En twijfels bij het bedrag van het vrij beschikbaar vermogen van één miljard euro. Volgens de “definitie” kan het wel vrij zijn, maar gemeenten en diaconieën zijn zelfstandig en beslissen zelf over de besteding van gelden. Na een aantal schorsingen van de vergadering en een aanpassing van het besluitvoorstel door het moderamen werd er door de generale synode een unaniem besluit genomen. Er wordt door de generale synode een dringend beroep gedaan op gemeenten en diaconieën om hun vermogen werkzaam te maken ten dienste van de roeping van de kerk. Een verdere uitwerking van de besluiten zal plaatsvinden in het nieuwe beleidsplan van de Dienstenorganisatie. Het nieuwe beleidsplan komt in de vergadering van de generale synode van november a.s. aan de orde.
Tenslotte
Mijn eerste ervaringen met de generale synode waren positief. Je ontmoet mensen die positief staan in het geloof. Geloof dat steun biedt in moeilijke omstandigheden zoals de coronacrisis en zin geeft aan het dagelijks leven. Al met al een zinvolle ervaring. Het geeft inspiratie om geestelijk leiding geven aan de kerk die mij lief is.
Thomas Kool, ouderling Hervormde Gemeente Voorthuizen
Hervormde Gemeente Beekbergen 